In Scandinavië is het echt hot: al jarenlang nemen jongeren 1 of meerdere tussenjaren voordat ze echt gaan studeren en/of werken.
Ook in de USA wordt er veel gekozen voor een gapyear, in binnen- of buitenland: in Nederland nemen gemiddeld 12.000 jongeren het er een jaartje van.
Maar waarom zou je nou zo’n tussenjaar kiezen? Ik geef je eerst enkele redenen die ik in de praktijk tegenkom en daar bovenop 19 tips om er een succes van te maken. Ik sluit af met een onderbouwde reden om een tussenjaar te nemen: Het bewust nemen van een tussenjaar levert namelijk positieve studieresultaten op!
More...
Waarom zou je een tussenjaar nemen?
Een jaar ertussenuit. Heerlijk toch? Sommige volwassenen doen er hun best voor om een ‘sabbatical’ te nemen: even een jaar andere dingen aan je hoofd.
Het woord is afgeleid van het joodse ‘sabbat’, wat rustdag betekent. In onze Nederlandse cultuur redelijk bekend en geaccepteerd. Ik zeg redelijk, want er zijn ook echt tegenstanders van het nemen van een tussenjaar, maar daarover later meer: het nemen van een tussenjaar kan namelijk heel nuttig en goed zijn.
Nu eerst een paar redenen om een tussenjaar te nemen.
Nog geen studiekeuze gemaakt
De eerste aanleiding om een tussenjaar te nemen is dat je er niet aan toegekomen bent om voor 1 mei een studiekeuze te maken. 1 mei is best wel algemeen bekend als deadline voor het kiezen van een studie in het hoger onderwijs in Nederland, maar er zijn verbazingwekkend veel jongeren die zich gewoon niet inschrijven voor 1 mei. Sommigen schrikken de dag na hun examens wakker en denken: “Help, wat nu?” Een tussenjaar is dan een prima idee. (of alsnog een studiekeuze maken, natuurlijk)
Ik hoorde pas iemand zeggen: een tussenjaar is geen goed idee, want dan mis je een jaar pensioen later. Wat een bullshit reden, zeg! Wat als je op je 70e terugkijkt op je leven en zegt: had ik maar meer meegemaakt en in mijn jonge jaren eens een flinke reis had gemaakt? Of wat dacht je van een tussenjaar waarin je je voorbereid op grote keuzes die belangrijk voor je zijn? Sommige tussenjaren zijn zelfs life – changing, heb ik gemerkt.
Ik kan je zeggen: een goed voorbereid en begeleid tussenjaar is echt de moeite waard om te overwegen. Zeker als je de tijd wilt nemen om meer over jezelf te leren. Want eerlijk is eerlijk: wanneer neem je echt de tijd om jezelf te ontwikkelen, te leren wat jij echt graag wilt, te kiezen voor belevenissen -misschien wel dromen- die je echt heel graag wilt doen?
Iets van je bucketlist misschien? Daar kun je op je 70e nog eens met een glimlach op terugkijken!
Ik wil je wel aanraden om tijdens je tussenjaar tijd te nemen voor je studiekeuze. Kijk bij de tips 16 en 17 ga bijvoorbeeld met een coach praten of neem deel aan een van de vele tussenjaarprogramma’s. Vaak kun je leuke activiteiten en inhoudelijk stilstaan bij je studiekeuze combineren.
Je studie pakt anders uit dan je van te voren dacht
De meeste deelnemers in mijn tusssenjaarprogramma hebben al 1 of meerdere studies geprobeerd. Vaak waren de gekozen studies gericht op interesses (lijkt me wel wat) en/of intuïtie (ik heb dit altijd willen doen) of meer een advies van een ander (de volgende stijl).
Er zijn verschillende redenen te noemen waarom studenten stoppen met hun studie, maar het is in ieder geval een fors aantal dat vroegtijdig stopt met de gekozen studie:
1 op de 3.
Tsja, dus dan stop je: wat dan? Kom je weer bij moeders thuis te zitten,…ai! Dat kan echt tegenvallen en niet goed voelen. Was je net op kamers, beetje zelfstandigheid opgebouwd en pakt die studie verkeerd uit.
Geen nood: er is nog zoiets als een tussenjaar. (een tussenjaar hoeft dus helemaal geen jaar te duren) Ik zou in dit geval zeker kiezen voor een begeleid studiekeuze tussenjaar, zodat je gaandeweg tot persoonlijke ontwikkeling en groei kunt komen. Een coach kan je daarbij helpen. Zelf heb ik een online coachingsprogramma ontwikkeld dat je helpt in enkele maanden stap voor stap je studiekeuze te maken tijdens je tussenjaar. Maar daarover straks meer bij de tips.
Bijkomen van een ingrijpende gebeurtenis in je leven
Helaas komt het voor dat jongeren flinke tegenslagen te verwerken krijgen. Ouders die scheiden, een geliefde die overlijd of een ernstig ongeluk….life is a journey: er zijn veel factoren waar je weinig of geen invloed op hebt. We leven echt in een sterk veranderende wereld.
Burnout of overbelasting is ook een veelvoorkomende oorzaak om het even rustig aan te moeten doen.
Soms is het goed en echt nodig tijd te nemen om dingen op een rijtje te zetten voor jezelf. Of om dingen te verwerken.
Er kunnen ingrijpende dingen in je leven gebeuren, waar je niet om heen kunt. Vaak kun je er wel veel van leren: omgaan met weerstand (ik noem het altijd: tegenwind) is een heel belangrijke competentie, ook wel veerkracht of resilience genoemd.
Bovendien weten we uit de wetenschap dat traumatische ervaringen (trauma betekent: lichamelijke of psychische verwonding) of ingrijpende situaties niet zomaar ontweken kunnen worden zonder dat het invloed heeft op je leven.
Ook als je gewoon doorleeft (voor zover dat kan), zal het invloed op je leven hebben, blijvend.
Ik kan er persoonlijk over meepraten, omdat mijn vader (te) vroeg overleed toen ik 15 was.
Als jij jezelf trouwens herkent in bovenstaande, voel je vrij om eens te sparren over je situatie, via Zoom of in real life. Mijn gegevens vind je hier.
Wat mij opgevallen is tijdens het tussenjaarprogramma van Life is a journey, is dat met name jongens nogal in de knoop kunnen zitten over een (onverwachte) verbroken relatie. Een vertrouwensbreuk kan je behoorlijk in de weg zitten, zo blijkt uit de praktijk.
Overigens denk ik dat het bij meisjes niet anders is, maar die kunnen waarschijnlijk gemakkelijker in hun omgeving praten over deze gebeurtenissen.
Tot zover even de heftige gebeurtenissen die op jou van invloed kunnen zijn en een reden kunnen zijn om het een jaartje rustig aan te doen tijdens een tussenjaar waarin je je leven weer op de rit krijgt.
Leuke dingen doen en werken
Je kunt natuurlijk ook gewoon kiezen voor een tussenjaar, omdat het hartstikke leuk is. Gewoon om juist hele andere dingen te doen dan school. Je kunt kiezen voor leuke activiteiten, een familielid bezoeken in het buitenland, een rondreis of gewoon keihard werken omdat je een auto of instrument wilt kopen. (ik noem maar wat…)
Tijdens zo’n tussenjaar is het ook ideaal om je gedachten eens te laten gaan over je toekomst. Even heerlijk wegdromen thuis in de tuin, in het vliegtuig of op een mooi strand in Thailand: het maakt in principe niet uit of je in binnen- of buitenland je tussenjaar neemt. Ik zou wel adviseren om tijd te nemen voor een grondige studiekeuze of loopbaankeuze.
Loopbaankeuze noem ik bewust, omdat het soms voorkomt dat jongeren erachter komen liever te gaan werken, dan te gaan studeren. En dat is helemaal prima. Studeren is niet voor iedereen weggelegd.
Je kunt van je tussenjaar ook een experiment maken, door bijvoorbeeld een bedrijf te starten: leuk en super leerzaam! En het zou zomaar kunnen zijn dat het een succes wordt.
19 Tips om een succes van je Tussenjaar te maken
- Tip 1: Stel doelen
Stel vooraf doelen: als je geen doelen hebt, zul je zien dat de tijd of vliegt of heel langzaam gaat. Zonder doelen loop je de kans te veel te lang in je bed te blijven liggen of juist als een kip zonder kop alles maar aanpakken wat er op je af komt. En dat kan uiteindelijk in de weg gaan zitten. Vooraf doelen stellen geeft richting, duidelijkheid en rust.
- Tip 2: Creëer een structuur
Over rust gesproken: structuur geeft ook rust. En niet allen voor jou, maar ook voor je omgeving. Wat dacht je van je ouders? Zijn jouw verwachtingen van het tussenjaar ook die van je ouders?
Zorg voor een structuur, voor de dag (uitslapen klinkt leuk, maar gaat je geen stap verder helpen), voor een week (hoeveel ga ik werken, wat voor verplichtingen ga ik aan, zoals sportavonden of tijd voor een hobby, vrienden etc.)
Overleg altijd met je ouders / verzorgers: dit gaat je tussenjaar zoveel beter maken dan zomaar beginnen en kijken waar het schip strandt! Bovendien hou je het met deze communicatie gezellig thuis.
- Tip 3: Maak een (tussen)jaarplan
Wat wil je tijdens je tussenjaar bereiken? Denk aan besluiten die je wilt nemen of dingen die je gerealiseerd wilt hebben aan het einde van het tussenjaar. Iemand (Covey) heeft een gezegd: begin met het einde voor ogen. Zou ik zeker doen. Dit is je kans om te laten zien dat je plannen kunt maken en ze kunt uitvoeren. Je zult met een tevreden gevoel terug kunnen kijken.
- Tip 4: Stel prioriteiten, je kunt niet alles
Bedenk van al deze doelen en plannen wat voor prioriteiten je stelt. Gaat het echt om geld verdienen, of wil je absoluut veel tijd met vrienden doorbrengen, of een talent verder ontwikkelen / oefenen of juist een studiekeuze maken waar je helemaal achter staat?
Ik kom het vaak tegen dat jongeren eigenlijk bezig willen zijn met hun toekomst, maar opgeslokt worden door werk in bijv. de horeca of de plaatselijke supermarkt.
- Tip 5: Maak een planning
Wel zo handig, als je doelen en plannen hebt en prioriteiten hebt gesteld: vertaal dit alles naar acties en hoeveel tijd je nodig denkt te hebben. Je kunt bijvoorbeeld eerst een tijdje gaan werken, voordat je gaat reizen en zodra je terugkomt ga je 1 dag per week aan de slag met je studiekeuze en 3 dagen werken. Plan niet alles vol, zorg voor voldoende vrije tijd. Wel zo lekker nu je toch een tussenjaar hebt. En euh: even kortsluiten met je ouders/verzorgers kan ook hier geen kwaad ;)
- Tip 6: Wissel leuke dingen doen af met nuttige dingen
Een van de deelnemers in mijn programma ging heel veel stappen, ook doordeweeks. Daarnaast at hij veel junk food. Zijn moeder gaf hem veel geld. Hij kwam vaak te laat en had zijn opdrachten niet uitgevoerd. En dan aan het eind van het programma ook nog klagen dat het maar niet lukt met die studiekeuze…..hier en daar een party lijkt me super, maar blijf wel in balans: zorg vooral voor een nuttig tussenjaar. Daar gaat ook de volgende tip over.
- Tip 7: Doe werkervaring op
Absoluut nuttig en handig: ga aan de slag met werk! Geld verdienen, maar ook gewoon ervaren hoe het is om te werken. Het zou ideaal zijn als je werk kunt doen waar je interesse ligt. (bijv. interesse in fashion en mode, ga werken bij De Sting of O’moda)
- Tip 8: Ontdek (dingen over) jezelf
Zelfontdekking, zelfontplooiing, persoonlijke ontwikkeling, groei: er zijn echt talloze manieren om hiermee aan de slag te gaan. Om te beginnen zou je online kunnen kijken wat er te vinden is (tips in blogs van coaches, abonneer je op interessante nieuwsbrieven, kijk naar online programma’s of volg webinars)
Uiteraard kun je ook deelnemen aan een coachingsprogramma in een groep of individueel.
- Tip 9: Doe iets voor niets!
Ja, dit is ook een leuke, niet direct overslaan: ga eens leren dienen. Even iets doen voor een ander, zonder dat je daar geld voor krijgt. Er zijn veel reisorganisaties die vrijwilligerswerk aanbieden in het buitenland, maar je zou ook kunnen denken aan het stage lopen bij een organisatie die je interessant lijkt of als potentiële werkgever ziet voor de toekomst.
Je doet in ieder geval hele goede ervaringen op en het staat ook erg goed op je CV. Boven alles denk ik dat het veel kan doen met je gevoelsleven en visie op de samenleving en onze maatschappij. En dat is onbetaalbaar! - Tip 10: Neem rust en tijd voor jezelf
Nee, niet dat uitslapen, daar doel ik niet op: maar neem rust. En dat is iets heel anders! Rust nemen is actief: ga wandelen in de natuur, een dagje strand of kanoën in de Ardennen, schrijven in je journal -whatever! Tijd voor jezelf is echt super belangrijk: het vormt je en laat je zelfkennis toenemen. Ook je zelfvertrouwen zal met grote stappen vooruit gaan.
- Tip 11: Zorg goed voor jezelf: Bewegen, sport en gezonde voeding
Naast rust is juist sport en aandacht voor je gezondheid belangrijk. Je lichaam heb je je hele leven bij je, dus ik zou er goed voor zorgen. En uiteraard niet alleen tijdens een tussenjaar: goede routines en gewoonten aanleren en jezelf er aan houden, gaat je de rest van je leven helpen en uiteindelijk een flinke voorsprong opleveren op gedegenen die dat niet doen. Cruijf zei al: ”Wie geen tijd neemt voor sport en beweging, zal vroeg of laat tijd moeten maken voor blessures”. - Tip 12: Bereid je voor op iets, zoals een studie, auditie
Misschien heb je ambities, of heb je doelen gesteld voor je tussenjaar? Ik zou in ieder geval zoals bij de tip over prioriteiten, zorgen voor een goede voorbereiding. Als je bijvoorbeeld mee wilt doen met een talentenshow of een wedstrijd (zoals Isabel Provoost, die meedeed aan the Voice of Holland tijdens haar tussenjaar) kun je gemakkelijk allerlei trainingen, lessen of workshops inplannen. Juist tijdens een tussenjaar heb je daar tijd voor!
Ideaal en erg verstandig.
- Tip 13: Schrijf je ervaringen op / deel ze met je familieleden
Bloggen, journalen, vloggen of fotograferen: er zijn vele manieren waarop jij je verhaal kunt vertellen aan de wereld om je heen. Leuk voor jezelf om te onthouden (never trust your mind) en voor anderen om mee te leven en mee te genieten.
- Tip 14: Ga contacten leggen
Uitermate handig en leuk om te doen: (ook al besef ik dat sommigen dit out of the comfort zone vinden) leg contacten met anderen. Wellicht in een ander land, maar je kunt ook net zo goed in Nederland blijven en lekker netwerken. Het is niets anders dan het vergroten van je zelfkennis en mensenkennis. Naast het leren is het ook gewoon heel waardevol om mee te maken: wij mensen zijn gemaakt voor verbinding met anderen en je weet nooit waar je contacten weer goed voor zijn. Van vriendschap tot aan relaties en professioneel netwerk: alles heeft zo zijn nut. - Tip 15: Leer iets, zoals een taal
Er is niets in het leven zo goed voor een mens en het brein, dan leren. Heerlijk om weer nieuwe kennis of inzichten op te doen. De een wil lezen, de ander experimenteren en weer iemand anders wil gewoon doen of beleven: prima, want zo blijft ons brein zich ontwikkelen en dat is belangrijk. Als we niks meer leren, wat dan?
En super handig, als je bijvoorbeeld naar Spanje gaat voor vrijwilligerswerk en meteen de taal leert. Handig voor nu en voor de toekomst. Je zult er geen spijt van krijgen.
- Tip 16: Neem een begeleid tussenjaar
Sommigen kiezen voor het invullen van hun eigen tussenjaar, anderen kiezen voor een bestaand programma. Er is heel veel aanbod in Nederland, kijk maar eens bij het Tussenjaar Kenniscentrum. Je kunt beleving combineren met studiekeuze, of juist de focus leggen op persoonlijke ontwikkeling. Programma’s variëren van een workshop tot aan een volledig jaar. Er zijn ook goede opties van enkele maanden of een half jaar. De begeleiding helpt je je doelen te behalen en houdt het groepsproces in de gaten. Met leeftijdsgenoten uitwisselen over zaken die je bezighouden kan enorm waardevol zijn voor de rest van je leven en helpt je een duidelijke mening te vormen. Ook zijn er individuele mogelijkheden, zoals hier. En dat sluit weer aan op de volgende tip.
- Tip 17: Neem een coach!
Wil je echt stilstaan bij studiekeuze, je toekomst of wil je je persoonlijke ontwikkeling een boost geven: een coach kan daarbij helpen. Soms kunnen familieleden of goede vrienden ook een coach voor je zijn, maar professionele coaches beheersen gesprekstechnieken, ervaring, methoden en kunnen daarmee je leerproces verdiepen en versnellen.
- Tip 18: Verbreed je horizon, door internationale ervaringen
Okay, misschien wel de meest bekende vorm van het nemen van een tussenjaar: ga reizen of ga naar een ander land om daar iets mee te maken. Vrijwilligerswerk, rondtrekken, buitensport, jaartje high school, cultuur snuiven of de taal leren: wat is er tegenwoordig eigenlijk niet meer mogelijk? - Tip 19: Doe kennis op
Doe kennis op over een bepaalde interesse, of verdiep je kennis door het lezen van boeken, luisteren van podcasts of het deelnemen aan een conferentie, (online) cursus, congres, of training. Zeker handig, als de kennis in het verlengde ligt van je studiekeuze of loopbaanrichting waar je aan zit te denken.
Ook kom ik jongeren tegen die interesse hebben in ondernemen, of meteen een eigen bedrijf willen opstarten tijdens hun tussenjaar. Het is goed om met andere ondernemers in contact te komen, met hen te praten over de business die je wilt opzetten en om van hen te leren. Vraag hen bijvoorbeeld welke boeken je echt gelezen moet hebben, of wie hun voorbeeld is. Deze kennis kan goud waard zijn!
Ook zijn er businesscoaches die specifiek kunnen helpen bij het opzetten van een business.
Zo kun je aan de slag met je tussenjaar en dit levert het op
Dat waren de tips: als je met enkele van deze tips aan de slag gaat, gaat je tussenjaar je veel opleveren en ga je er later met een lach op terug kunnen kijken.
En een ding is al zeker: je ervaringen en belevenissen leveren je betere studieresultaten op. Dat is namelijk wetenschappelijk onderzocht in Amerika. En je gaat een onvergetelijk jaar meemaken, vol avontuur, leerzame en nieuwe dingen, inzichten en belevenissen.
Het bewust nemen van een tussenjaar levert je dus positieve studieresultaten op. In Scandinavie en Amerika hebben ze dat al een hele poos door: steeds meer Amerikaanse universiteiten adviseren aan jongeren om de start van hun studie een jaar uit te stellen. Florida State University verstrekt zelfs beurzen tot 5000 dollar aan jongeren met een goed tussenjaarplan.
(Bron: gapyearassociation)
Ik zou zeggen: Happy Gapyear!
En als je aan de slag wilt met een tussenjaarplan, neem dan zeker deel aan mijn Gratis Online Studiekeuzetraining, zodat je alvast mooie ingrediënten mee kunt nemen je tussenjaar in. Alles over mijn tussenjaarprogramma vertel ik je graag in een gesprek.
P.S. Check onderwijsincijfers.nl voor meer statistieken over instromers na een tussenjaar in hoger onderwijs. Ongeveer 9.000 HBO-ers en 3000 WO-ers namen een tussenjaar in 2017. Dat is bij benadering 1 op de 10 jongeren die jaarlijks instroomt in het hoger onderwijs in Nederland.
